چکیده بهرام یکی از ایزدان محبوب و مهم آریایی است که ریشه در باورهای پیش زرتشتی دارد. از زمانی که دو قوم بزرگ آریایی هندو- ایرانی در کنار هم زندگی می‌کردند. ایندره (ورثرغنه) خدای جنگ و پیروزی متعلق به دستۀ خدایان دئوه ها بود که بعدها توسط زرتشت مطرود گردید؛ اما با پالایشی که در مورد شخصیت این ایزد در دین زرتشتی صورت گرفت، ایندره در هیئت ورثرغنه، (= بهرام) به‌عنوان خدای جنگ و پیروزی قوم ایرانی مقام خویش را بازیافت. در این پژوهش چگونگیِ ایفای نقش ایزد بهرام در تدوین حماسۀ ملی ایران موردبررسی و تدقیق قرار می‌گیرد. با ذکر دلایل و نشانه‌‌های تاریخی سعی شده است این موضوع مورد بحث قرار گیرد که، تدوین حماسۀ ملی در دورۀ ساسانی با تأکید بر نمادهای این ایزد در جلوه‌های مختلف آیینی، فرهنگی، هنری، معماری، دیوانی و نظامی صورت گرفته است. واژه‌های کلیدی: حماسۀ ملی، ایزد بهرام (ورثرغنه)، ایران، دورۀ ساسانی.
)